1970'li yıllardan itibaren sağ görüşlü siyasi yapılanmalarla bağlantılı faaliyetlerde bulunan Çatlı, hem milliyetçi çevrelerde bir kahraman, hem de birçok çevrede bir suçlu olarak değerlendirilmiştir. Bu yazıda, Abdullah Çatlı'nın hayatı ve etkileri 5 ana başlık altında ele alınacaktır.
Erken Yaşamı ve Siyasi Hayata Girişi
Abdullah Çatlı, 1956 yılında Nevşehir’in Bor ilçesine bağlı Fertek köyünde doğdu. Genç yaşlarda siyasi görüş olarak milliyetçi-ülkücü düşünceye yöneldi. 1970’li yıllarda Türkiye’de sağ-sol çatışmalarının tırmandığı bir dönemde, ülkücü hareketin aktif isimlerinden biri haline geldi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde kısa süreli öğrenim gördükten sonra eğitim hayatını bırakarak siyasi mücadeleye tam zamanlı olarak dahil oldu.
Ülkücü Hareket ve Siyasi Faaliyetleri
1970'li yılların sonunda Ülkü Ocakları ve MHP çevresinde aktif olarak görev alan Çatlı, siyasi şiddet olaylarında ismi geçen önemli isimlerden biri haline geldi. O dönemde birçok sol görüşlü akademisyen ve öğrencinin öldürülmesiyle ilişkilendirilen suikastların arkasındaki isimlerden biri olduğu iddia edilmiştir. 1980 askeri darbesinden önce arananlar listesine alınmıştır. Darbe sonrası yurtdışına kaçmıştır.
Yurtdışı Faaliyetleri ve ASALA ile Mücadele
1980’li yıllarda Fransa, Belçika ve İsviçre gibi ülkelerde sahte kimliklerle bulunduğu bilinmektedir. Bu dönemde, Türk devletinin bilgisi dahilinde veya dolaylı destekle, ASALA (Ermeni Soykırımı Adalet Komandoları) terör örgütüne karşı yasa dışı operasyonlara katıldığı iddia edilmiştir. ASALA'ya yönelik suikast ve sabotaj eylemleriyle ismi anılmıştır. Bu dönemde Avrupa’da birçok gizli operasyonda yer aldığına dair bulgular ortaya çıkmıştır.
Suç İddiaları ve Mafya Bağlantıları
Abdullah Çatlı’nın ismi 1990’lı yıllarda özellikle suçlu kimliğiyle yeniden gündeme geldi. Uyuşturucu kaçakçılığı, silah ticareti, adam kaçırma ve organize suç faaliyetleriyle ilgili iddialar onu kamuoyunda tartışmalı bir figür haline getirdi. 1996 yılında Susurluk kazasında hayatını kaybettiğinde yanında Emniyet Müdürü Hüseyin Kocadağ ve bir milletvekili ile birlikte bulunması, devlet-mafya-siyaset üçgenini gözler önüne serdi. Bu olay, Türkiye’de “derin devlet” kavramının daha geniş kitlelerce konuşulmasına neden oldu.
Susurluk Kazası ve Ölümü
3 Kasım 1996'da Balıkesir’in Susurluk ilçesi yakınlarında meydana gelen trafik kazasında Abdullah Çatlı hayatını kaybetti. Yanında resmi devlet görevlilerinin bulunması, Türkiye’nin derin yapıları ve gayri resmi iş birlikleri hakkında kamuoyunda büyük bir infiale yol açtı. Çatlı'nın üzerindeki sahte kimlik, silahlar ve belgeler olayın ne kadar derin olduğunu gözler önüne serdi. Bu olaydan sonra birçok araştırma komisyonu kurulmuş, ancak hiçbir zaman tüm gerçekler gün yüzüne çıkmamıştır.
Sonuç
Abdullah Çatlı, bir yandan siyasi mücadelenin önemli figürlerinden biri olarak anılırken, diğer yandan organize suçlar, ASALA ile bağlantılı yasa dışı operasyonlar ve suçlu kimliğiyle Türk tarihinin en tartışmalı karakterlerinden biri haline gelmiştir. Hayatı boyunca hem devletin bazı kademeleriyle iş birliği içinde olmuş, hem de yargıdan kaçan bir figür olarak yaşamıştır. Ölümüyle birlikte ardında birçok soru işareti ve karanlık sayfa bırakmıştır.
